Tapuni fa'asalalauga

O le US National Security Agency (NSA) ua tele lava ina afaina ai le saogalemu o tagata uma o loʻo faʻaogaina le Initaneti e ala i se polokalame faʻailoga 10-tausaga e leʻi iloa muamua lea na faʻaputuina ai le tele o faʻamatalaga faʻaogaina. O le faaaliga faateia, lea na vaaia ai le malamalama o le aso i le Aso Tofi, faapea foi ma se lipoti fou mai le Aso Sa i se Siamani faalevaiaso. Le faʻata sa latou aumaia se uiga fou atoatoa i o tatou popolega patino.

O faʻamatalaga sili ona patino o le iPhone, BlackBerry ma le Android e iai le lamatiaga ona e matua mafai lava ona maua, ona o le NSA e mafai ona talepeina le puipuiga o nei faiga, lea na manatu muamua e sili ona malupuipuia. Fa'avae i luga o fa'amaumauga faalilolilo na fa'ailoa mai e le NSA whistleblower Edward Snowden, na tusia e Der Spiegel e mafai e le lala sooupu ona maua se lisi o feso'ota'iga, fe'au tusitusia, fa'amatalaga ma se aotelega o mea na e alu i ai mai lau masini.

E le foliga mai o le hacking e salalau lautele e pei ona taʻua e pepa, ae i se isi itu, o loʻo i ai: "faʻatulagaina taʻitoʻatasi mataupu o le telefoni feaveaʻi, e masani lava e aunoa ma le iloa e kamupani o loʻo gaosia nei telefoni.

I totonu o faʻamaumauga i totonu, ua mitamita le au Tomai i le manuia o le mauaina o faʻamatalaga o loʻo teuina i totonu o iPhones, ona o le NSA e mafai ona faʻaogaina se komepiuta pe a faʻaaogaina e se tagata e faʻafetaui faʻamaumauga i totonu o la latou iPhone, e faʻaaoga ai se polokalame laiti e taʻua o se tusitusiga, lea. ona fa'atagaina lea o le avanoa i isi 48 galuega a le iPhone.

I se faaupuga faigofie, o le NSA o loʻo vaʻavaʻai i se faiga e taʻua o le backdoor, o se auala e momotu mamao ai i totonu o se komepiuta ma faʻamalo faila faila na faia i taimi uma e faʻaogaina ai se iPhone e ala i iTunes.

Ua fa'avaeina e le NSA ni 'aufaigaluega e feagai ma faiga fa'aoga ta'ito'atasi ma o la latou galuega o le maua lea o le avanoa faalilolilo i fa'amaumauga o lo'o teuina i faiga fa'aoga ta'uta'ua e fa'atautaia telefonipoto. Na mafai foi e le lala sooupu ona maua le avanoa i luga o le imeli imeli sili ona malupuipuia a BlackBerry, lea o se gau tele mo le kamupani, lea e tumau pea lona faʻaogaina e matua le mafai ona faʻafefe.

E foliga mai o le 2009 o le taimi na le maua ai e le NSA se avanoa i masini BlackBerry. Ae ina ua uma ona faʻatau le kamupani Kanata e se isi kamupani i lena lava tausaga, o le auala e faʻapipiʻi ai faʻamaumauga i BlackBerry na suia.

I le masina o Mati 2010, na fa'ailoa mai ai e le GCHQ a Peretania i se pepa fa'alilolilo ua toe maua le avanoa i fa'amatalaga i masini BlackBerry, fa'atasi ma le upu fa'amanatu "champagne".

Nofoaga autu o faamatalaga i Iuta. O le mea lea e talepe ai e le NSA le sipi.

O le pepa o le 2009 o loʻo taʻu patino mai ai e mafai e le lala sooupu ona vaʻaia ma faitau le gaioiga o feʻau SMS. I le vaiaso talu ai, na faʻaalia ai le faʻaogaina e le NSA o le $ 250 miliona i le tausaga e lagolago ai se polokalame e tetee atu ai i tekinolosi faʻamalamalamaga lautele, ma le auala na faia ai se faʻalavelave tele i le 2010 e ala i le aoina o le tele o faʻamatalaga fou e mafai ona faʻaaogaina e ala i le faʻaogaina o le uaea.

O nei fe'au e sau mai faila faalilolilo mai le NSA ma le ofisa autu o feso'ota'iga a le malo, GCHQ (le lomiga fa'aPeretania o le NSA), lea na fa'ailoa e Edward Snowden. E le gata o le NSA ma le GCHQ o loʻo faʻaogaina faʻamaonia tulaga faʻailoga faʻava-o-malo, latou te faʻaogaina foʻi komepiuta e sili atu le malosi e talepe ai faʻamatalaga e ala i le malosi. O lo'o galulue fa'atasi nei ofisa sipai ma fa'atekonolosi ma 'au'aunaga i luga ole laiga lea e fa'asolo ai auala fa'ailoga e mafai ai e le NSA ona fa'aogaina ma fa'asese. Aemaise le talanoa e uiga i Hotmail, Google, Yahoo a Facebook.

O le faia o lea mea, ua solia ai e le NSA ia faamautinoaga e tuuina atu e kamupani Initoneti ia latou tagata faaaoga pe a latou faamautinoa atu ia i latou o latou fesootaiga, teugatupe i luga o le initaneti, po o faamaumauga faafomai e le mafai ona faamalamalamaina e tagata solitulafono po o le malo. O Loo Vaaia ta'utino mai: "Vaai i lenei mea, ua suia faalilolilo e le NSA polokalama faakomepiuta faakomepiuta ma meafaigaluega e faʻaaogaina ma e mafai ona maua faʻamatalaga faʻamatalaga o faʻamatalaga faʻamatalaga faʻamatalaga faʻatau pisinisi e ala i sootaga tau pisinisi."

O fa'amaoniga pepa a le GCHQ mai le 2010 e fa'amaonia ai le tele o fa'amatalaga i luga ole initaneti ua le aoga muamua ua fa'aaogaina nei.

O lenei polokalame e sili atu le tau o le PRISM nai lo le PRISM ma fa'agaoioi le US ma fafo IT alamanuia e fa'aa'afia fa'alilolilo ma fa'aoga fa'alaua'itele a latou oloa fa'apisinisi ma fa'ata'atia e faitau fa'amaumauga fa'avasega. O le isi pepa fa'alilolilo a le NSA o lo'o fa'amaualuga i le mauaina o le avanoa i fa'amatalaga o lo'o tafe mai i le ogatotonu o se kamupani tele feso'ota'iga ma e ala i le fa'ainitaneti leo ma le faiga o feso'ota'iga tusitusiga.

O le mea e sili ona mata'utia, o lo'o fa'aogaina e le NSA meafaigaluega fa'avae ma e seasea fa'afouina e pei o alalaupapa, sui, ma e o'o lava i meataalo fa'ailoga ma fa'agaioiga i masini fa'aoga. Ioe e mafai e se lala sooupu ona ulufale i lau komepiuta pe afai e tatau ona latou faia, e ui lava i le faaiuga o le a sili atu le lamatia ma taugata mo i latou e faia ai, e pei o se isi tusitusiga mai Leoleo.

[do action=”citation”]O le NSA e maoae le gafatia ma afai e manao e i ai i luga o lau komepiuta, o le ai ai iina.[/do]

I le Aso Faraile, na faʻaalia ai e Microsoft ma Yahoo le popolega e uiga i metotia faʻailoga a le NSA. Na taʻua e Microsoft e iai ni popolega ogaoga e faʻavae i luga o tala fou, ma na fai mai Yahoo e tele naua le ono mafai ona faʻaleagaina. E puipuia e le NSA ana taumafaiga e fa'a'ese'ese ai e pei o le tau o le fa'asaoina o le fa'aogaina ma le fa'aogaina e Amerika i luga ole initaneti. I le tali atu i le faʻasalalauga o nei tala, na tuʻuina atu e le NSA se faʻamatalaga e ala i le Faatonu o le National Intelligence i le Aso Faraile:

Atonu e le o se mea e ofo ai o loʻo sailia e a tatou auʻaunaga atamai ni auala mo tatou fili e faʻaogaina ai faʻamatalaga. I le talafaasolopito atoa, ua faʻaogaina e malo uma faʻamatalaga e puipuia ai a latou mealilo, ma e oʻo lava i aso nei, o loʻo faʻaogaina e le au faatupu faalavelave, tagata faomea, ma tagata faʻatau tagata faʻamatalaga e natia ai a latou gaioiga.

E malo le uso matua.

Punaoa: Spiegel.de, Guardian.co.uk
.